NIEZWYKŁE LOSY PRZEDWOJENNEJ FIGURY MATKI BOSKIEJ KRÓLOWEJ POLSKI!

wtorek, 23 sierpień 2016

Niezwykłe losy przedwojennej figury Matki Boskiej Królowej Polski!  Figura Matki Boskiej Królowej Polski ze Zblewa w okresie międzywojennym z albumu rodziny Leonarda Piotrzkowskiego. Niestety oryginalne zdjęcie poruszone. Repr. T.M.                           U góry po prawej Stanisław Bąkowski, u dołu od lewej jego żona Zofia i ich dzieci - Danka, Zbyszek i Krystyna. Stanisław Bąkowski z żoną, dziećmi i kimś z panem Kubiakiem ze Śląska przy figurze Matki Boskiej Królowej Polski w Zblewie około roku 1950. Figura stoi przy rozwalonym postumencie i znajduje się w niezłym stanie.  - Z całą pewnością jest to miejsce koło dzisiejszego Urzędu Gminy, to samo miejsce, gdzie stoi nowa figura - mówi Zbigniew Bąkowski. - W 1939 r. była podobno zakopana za postumentem, a potem chyba odkopana i przeniesiona w inne miejsce przez państwa Szklarskich.... Tu ciekawostka. W miejscu dzisiejszego budynku Urzędu Gminy i GOK-u był wykładany trylinką rynek, na którym graliśmy w piłkę i palanta, a w dni targowe toczył się handel. Za placem było przedszkole, na terenie którego nieraz lądowała piłka. Na rynku stał słup z "kołchoźnikiem" (głośnik z sygnałem radia, określany też "kukuruźnikiem").... Co było dalej z tą figurą, nie wiem... Bernard Damaszk o ukryciu figury mówi tak: - Ukrył ją mąż Franciszki Szklarskiej, kopacz, z Szarfinem, kościelnym, na cmentarzu. Pani Franciszka mówiła, że zakopali, ale nie wiedziała gdzie (jej mąż już nie żył). W 2004 r. pisałem reportaż o Edwardzie Englerze, kamieniarzu, który przed emeryturą zabrał się za rzeźbę w kamieniu. Myślałem, że figurą Matki Boskiej, jaka stała przed zakładem, to był oryginał. Oto fragment mojego tekstu, zamieszczonego w portalu w 2004 r.: "Na wystawce przed zakładem, przy ul. Głównej, stoi figura Matki Boskiej, postawiona w Zblewie w 1932 r. po wojnie z bolszewikami. O znalezieniu tej figury swojego czasu pisał znany rzeźbiarz i regionalista z Białachowa, mieszkający obecnie w Gdańsku, Edmund Zieliński. - Kiedy ponad 20 lat temu robiono wykopy pod fundamenty Gminnego Ośrodka Kultury [fundamenty pod GOK kopano w 1974 r., a pod Urząd Gminy na początku lat 70. - przyp. T.M.] – wspomina Edward Engler - wykopała ją koparka. Leżała koło cokołu. Murarz mnie poprosił, żebym ją wyremontował. Chciał wziąć do siebie, do Zelgoszczy. Pan Edward myślał inaczej. Chciał, żeby Matka Boska ponownie stanęła w Zblewie. Uzupełnił brakujące elementy i dodał dwie postacie z lewej i prawej strony. Chciał dla mieszkańców Zblewa. Cóż, postawiono nową, podobną. Trudno dyskutować z decyzją władz – za postawieniem starej przemawiały względy historyczne, przeciw – względy estetyczne (stara figura w porównaniu z nową jest, co tu dużo mówić, toporna). W ten sposób doszło do zaskakującej sytuacji. W Zblewie mamy dwie podobne figury Matki Boskiej – jedna stoi przy kościele, druga przy ulicy Głównej na terenie zakładu pana Englera."  Dziś dowiaduję się od Edmunda Zielińskiego, że Engler na wystawce miał Matkę Boską własnej roboty, a na podwórzu oryginał. Niżej zdjęcia pana Edmunda wykonane w 1995 roku. Spróbujmy to wszystko jakoś uporządkować.  Przed wojną postawiono piękny pomnik Matki Boskiej Królowej Polski, upamiętniający bohaterów wojny z bolszewikami i mieszkańców gminy Zblewo poległych podczas I wojny światowej. Pod koniec sierpnia lub na początku września 1939 r. ktoś zdemontował figurę Matki Boskiej i zakopał za postumentem. Następnie Szklarski z Szarfinem zakopali ją na cmentarzu. Z pewnością w okresie okupacji rozwalono postument. Jest jeszcze rozwalony w 1950 r., a koło niego na zdjęciu stoi.... oryginalna figura. Ktoś ją wykopał! Dowodem jest zdjęcie z 1950 r. W 1995 r. Edmund Zieliński robi zdjęcia oryginalnej figury na terenie zakładu Englera. Na wystawie zakładu przy ul. Głównej stoi kiepska kopia figury kamieniarza. Engler mówi mi w 2004 r., że oryginalną figurę wykopano, gdy robiono wykopy pod fundamenty Gminnego Ośrodka Kultury. To po 1950 roku zakopano ją na rynku?! Absurd! Dziś mieszkańcy Zblewa mogą być dumni z pomnika Matki Boskiej Królowej Polski. Figura to subtelne i piękne dzieło. Nawet gdyby rzeczoznawcy określili, że figura stojąca na podwórzu u Englera, to oryginał (a z tym były problemy - być może dlatego, że prezentował swoją kopię), to ze względu na widoczne uszkodzenia oraz mniejszą wartość artystyczną trudno byłoby jej rywalizować o miejsce na postumencie z dziś stojącą. Niemniej gdzieś jako niezwykły świadek historii powinna stać. Tylko gdzie ona teraz jest? Tadeusz Majewski  Ps. Edmunda Zielińskiego W rozmowie z Dziuszkiem (Edmundem Łąckim), jaką dziś 25 sierpnia 2016  przeprowadziłem dowiedziałem się, że On pamięta, jak tę figurę odkopano z za cokołu  na którym stała i przez jakiś czas znajdowała się w tym miejscu. Było to około 1950 roku. O ile Dziuszek dobrze pamięta. odkopywał ją Szerafin były kościelny. Według mego rozumowania ponownie została zakopana w tym miejscu, by doczekać  lepszych czasów.  Później podczas kopania fundamentów pod Wiejski Dom Kultury czy Urząd Gminny, ktoś ze starszych mieszkańców Zblewa mógł sobie przypomnieć o tej figurze i poprosił operatora koparki o jej odkopanie.  Szczegółów już nigdy nie poznamy, ale dobre i to.