OPOWIEŚCI JERZYKA ZIELIŃSKIEGO Z BIAŁEGO BUKOWCA - MATERIAŁ ARCHIWALNY

czwartek, 11 wrzesień 2014

Gospodarstwo Zielińskich leży niecałe 300 metrów od oddanego kilka dni temu do użytku mostu na Piesienicy. Jedziemy do Zielińskich porozmawiać o moście i okolicy. Po ciemku nierówna droga z Miardowa do Białego Bukowca strasznie się dłuży.  Wreszcie zjeżdżamy po stromiźnie - zjeździe w dolinę rzeczki. Reflektory w ciemnościach wymacują most, położone obok niego na wzgórku gospodarstwo i drogę w lewo. Tam majaczą światła domu Zielińskich. Ty Jerzyk nie gań Rodzina Zielińskich siedzi w obszernej kuchni. Jerzy, głowa rodziny, zaprasza do wielkiego stołu. Przedtem jednak oglądamy święty obraz na ścianie. Jest jakby trójwymiarowy, z Matką Boską i Dzieciątkiem z porcelany. Na oko ma ze 100 lat.  - Macie wreszcie nowy most, panie Zieliński. A hektarów ile? - Most - w prostej linii patrząc - znajduje się od nas ze 250 metrów. Ile ziemi? Do orania 17 hektarów. Po tamtej stronie Piesienicy niecałe 9 hektarów, po tej stronie reszta, łajno nie ziemia. Bo leży na stoku do rzeki. Chciałem zalesić, ale w starostwie mi prawdy nie powiedzieli, co trzeba zrobić, by dać pod las. Co dwa tygodnie mnie wołali, a to znaczek trzeba kupić, a to co innego, tylko nie, jak przekwalifikować. Tyle, że sobie zrobiłem prawo jazdy. Po drugiej stronie rzeczki jest nawet i III klasa. - Ty Jerzyk nie gań. Oni wszystko napiszą - upomina pana Jerzego żona. - Nowy most, ale w tym miejscu jest pal na palu. Ja pamiętam cztery mosty - ciągnie Jerzyk. Woda inaczej stała  - Jestem stąd. Mój ojciec, 1904 rocznik, tu był rodzony. Ożenił się w 1932. Ja jestem 1946 rocznik. Co ja pamiętam, chłopie? Że to teraz będzie czwarty mostek za mojego życia. Byłem gówniarzykiem i stał na szynach. A pod dołem Niemcy zawiesili miny. Widziałem. Nie udało im się wysadzić. Obok była wielka stodoła. Przy mostku woda inaczej stała jak tera. Rozlewisko stało aż po krzakory, woda sięgała wysoko, po brzegi. A rybów ile było. Pamiętam też, jak taki dziadek z Gołębiewa kafarem wbijał pale pod nowy most. Osiem lat po pierwszej wizycie u państwa Zielińskich. Pani Zielińska również pozuje z psem. Fot. Tadeusz Majewski   Którędy bym jeździł - A tym ostatnim mostem kiedy pan jeździł? - Jeszcze przed wyświęceniem - środa to była. Ten poprzedni most wytrzymał 15 lat. Był niższy od nowego i miał betonowe słupy. - Ciągnikiem? - I ciągnikiem i kombajnem Klaasem. Z pół metra węższym od Bizona. Zje połowa tego, co Bizon. - To znaczy - ile zje? - 7- 8 litrów ropy na godzinę. A Bizon 14 zje... oj 16 potrafi. - A jakby ten stary most się zawalił, to jakby pan jeździł na pole? Przez Piesienicę? - Piesienice są trzy. - ?! - Piesienica Młyn, Piesienica i Piesienice. Jeździłbym przez Egipt (tutejsza nazwa części Karolewa), Karolewo, Młyn, na Pinczyn i do rzeki przy Piotrowskim. Razem z 8 kilometrów. Ale szło jeszcze po starym jechać (tego pan nie szrajbuj), choć dziura już była. - A ile czasu by panu zabrał taki dojazd naokoło, gdyby nie ten most? - Z godzina trzeba burczyć, a nazad też. Powoli, bo nie możesz szaleć kombajnem. W sumie dwie godziny. To w jeden dzień, ale trzeba by dojeżdżać kilka dni. To 10 hektarów, 3 morgi po naszemu... Przez ten mostek dojeżdża też dwóch chłopaków z Miradowa do pracy do Pinczyna.  Piękny, stary święty obraz. W figurkach była pozytywka. Czegoś takiego jeszcze nie widzieliśmy. Daleko od dróg - Żyjecie tu z daleka od dróg utwardzonych, w kwartale między berlinką, szosą z berlinki na Skarszewy, z Piesienicy do Pinczyna. Ile stąd jest do większych miejscowości? - Do Pinczyna jest 3,5 kilometra, ale żeby dojechać, trzeba dojść do Karolewa na autobus - 1,5 km. Do Miradowa jest dokładnie 2,150 km. Tak wyliczyli, jak do mnie 12 lat temu zakładali telefon. Daleko od szos, ale choć cichutko... A te drogi nierówne? Zawsze zrobią wtedy, jak jest już po czasie. Po żniwach równiarka przeleci, tedy są deszcze i robi się jeszcze gorsze diabelstwo jak było. Dawna Piesienica - Jak jeszcze istniał w Zblewie Bakutil, to po Piesienicy chodził "Waryński" i wybierał. Od czasu, kiedy ruszyła oczyszczalnia na Piesienicy pod Zblewem, jakby diabeł strzelił. Od tego czasu ani razu nie pogłębiano. A wszystkie ścieki tą rzeczką lecą. Nie dość, że się nimi zamuli, to jeszcze korzenie robią swoje. Teraz pieniądze mam dołożyć, żeby odmulić. A kto to zamulił, ja?  - Ale ta rzeczka nie jest taka brudna. Nie śmierdzi. - Śmierdzi, tylko zależy kiedy. A kiedyś tu się kąpali, w tej rzece. - Rybek nie ma? - Ani żaby chłopie nie zobaczysz. A kiedyś z mostku widziałeś jak chodzą. Galikowscy nieraz wybierali duża balija ryb. Wtedy sobie wzięli szczupaki, a resztę wysypali. A raki - teraz mówią, że hodują szlachetne - to takie skurczybyki chodzili, że nieraz pół kosza żem wziął. Ale to było wtedy, jak byłem gówniarzykiem. To się skończyło, kiedy raz wsadziłem palec między korzenie i mnie chwycił. Myślałem, że mam dużego raka, a to był szczur wodny. Latem, kiedy tu był dupny zalew, przyjeżdżało wielu ludzi. Zresztą teraz też dużo jeździ. Kiedyś ludzie chodzili wędkować do Zblewa, gdzie przy młynie była woda i tu, niedaleko, do Piesienicy. Tu drugi młyn kręcił. Zalew był aż po Biały Bukowiec. Kiedy były burze, to dwa razy turbinę zatrzymywało. Mój ojciec przyniósł wtedy z tej turbiny cały worek węgorzy. - Jaki związek mają burze z węgorzami? - Węgorz nie wytrzymuje burzy. Uciekał z zalewu. I wkręcał się w turbinę. Ojciec obciągał te węgorze. Z zewnątrz były całe, ale w środku połamane. Ojciec miał nerw na te węgorze. Ale smakowały. Powojenna książka meldunkowa będąca w posiadaniu pani Zielińskiej. Biały Bukowiec należał kiedyś do gromady Karolewo  Legendy  - Koło mostku jest ładny dom na wzgórzu. Ma ciekawe okna. Są wypukłe jak ekran telewizora. Kiedy świeci słoneczko, to z daleka zobaczysz je jak lustra. Na tym wzgórzu prawdopodobnie mieszkał jakiś rycerz. Wzgórze było otoczone wodą w fosie. Kiedyś znajomy spychał kawałek ziemi i mówi do mnie: "Jerzyk, to nie jest normalnie nasypane. Tam są ludzkie kości". A studnia jaka tam jest. Z cegły murowana, średnica jak stąd do pana (przez stół, ze 2 metry). Ziemi w konia nie zrobisz- Jak po dotacjach unijnych? - Źle nie jest. Mam 30 świniaków, kur z dziesięć. Siedzą, gdaczą, jaja niesą. Wszystkiego mam po trochu. Te ziarka... Ja to wszystko przetworzę. Ziarka przerobię i lepiej wyjdę na tym, niż ci, którzy sprzedają. Bo tucznik idzie w górę, a ziarka w dół. Mądrze mnie uczyli - "To, co z pola zwiezione, powinno być przerobione i z powrotem wywieziony obornik na pole. Ale to je roboty kupa. Ziemi w konia nie zrobisz, kobieta możesz.  Pan Jerzy śpiewa Wychodzimy z domu, wsiadamy do samochodu. Pan Jerzy wychodzi z nami i śpiewa radosną pieśń o ziemi, świecie. Śpiew podobno dobrze wentyluje płuca, zwłaszcza po papierosach. Może Jerzyk jeszcze zaśpiewa o Piesienicy pełnej raków i zalewie węgorzy? Czy da się odbudować przeszłość? Tekst i foto Tadeusz Majewski i Tomasz Galewski W tekście tym, opublikowanym w styczniu 2005 r., zamieszczono zdjęcia, które niestety przepadły na skutek awarii serwera. Pozostały podpisy, które też coś mówią. Jedynie z tamtej sesji zachowało się zdjęcie nieżyjącego już Jerzego Zielińskiego. Pozostałe zdjęcie wykonała Oliwia Nowak 2 lata temu.       1. Rodzina Zielińskich: Karol (wnuk), Marcin, Jerzy, Anna, Joanna (wnuczka) i Barbara. 2. Jerzy Zieliński ma pomyślunek. Lubi konstruować. Pokazuje nam przyrząd do znakowania świń "na dupa". - Z tyłu jak ucieka, to chlapniesz i masz. 14 numerów - PL, numer gospodarstwa. 13,50 zł kosztuje taki jeden numerek fabryczny. Sama rączka - 80 zł. A ja przez 3 godziny żem sobie powyginał. Za całość bym zapłacił 260 zł. Igiełek na te numerki musiałem zrobić ze 200. W trzy dni to miałem zrobione. 3. Piękny, stary święty obraz. W figurkach była pozytywka. Czegoś takiego jeszcze nie widzieliśmy. Powyższy tekst Tadeusza Majewskiego  przeniosłem ze strony Wirtualnego Kociewia, bowiem pośrednio dotyczy on także mojej rodziny. Józef Zieliński, ojciec Jerzego, był rodzonym kuzynem mojego ojca. Ojcem Józefa był Antoni Zieliński z Białachowa, brat mojego dziadka Franciszka Zielińskiego.  Ja nigdy nie byłem w Białym Bukowcu, a ile razy miałem chęć tam pojechać, do moich krewnych? Wielokrotnie jechałem ze Skarszew do berlinki i zawsze korciło mnie by skręcić do Białego Bukowca. Nie lubię odwiedzać nikogo bez uprzedzenia. Nic by się jednak nie stało, gdybym to uczynił. Przynajmniej spotkałbym się z moja dalszą rodziną i zobaczył się z kuzynem z drugiej linii. Niestety - już go nie zobaczę. Że zmarł dowiaduję się z tekstu pana Tadeusza Majewskiego. Bardzo mi przykro i żałuję, że tak się stało. Nieraz łapię się na tym, by niczego nie odkładać na jutro. Tutaj też odkładałem wizytę i z Jerzykiem się już nie spotkam. Śpij w Pokoju Drogi Kuzynie, a rodzinie składam najszczersze wyrazy ubolewania. Gdańsk 12 września 2014                                                           Edmund Zieliński

wstecz		dalej »

EDMUND ZIELIŃSKI. TO BYŁ JEDEN Z LEPSZYCH PLENERÓW

poniedziałek, 08 wrzesień 2014

W niedzielę 17 sierpnia 2014 rozpoczął się w Bytoni VIII plener artystów ludowych Kaszub, Kociewia i Borów Tucholskich. Oto oni: Felicja Kołakowska – hafciarka z Tucholi, Barbara Okonek – hafciarka z Tucholi, Bogumiła Błażejewska – hafciarka z Tucholi, Maria Leszman – hafciarka z Pelplina, Katarzyna Nowak – hafciarka z Tczewa, Krystyna Engler – hafciarka z Pinczyna, Krzysztof Bagorski – malarz z Małego Bukowsca, Brygida Śniatecka – malarka z Rumi, Marlena Stefańska – malarka, Malwina Dzwonkowska – malarka ze Stężycy, Józef Śniatecki – harmonista z Rumi, Włodzimierz Drozd – twórca ikon z Bytowa, Krystyna Chwojnicka - twórczyni ikon z Bytowa, Andrzej Karcz – metaloplastyk, Edmund Zieliński – rzeźbiarz z Gdańska, Marek Pawelec – rzeźbiarz ze Zblewa, Alfons Zwara – malarz z Rumi, Stanisław Sumowski – malarz z Tczewa, Jolanta Pawłowska – malarka ze Zblewa. Krystyna Chwojnicka przy ikonach Wołodia Drozd  "pisze" ikonę                                                   Brygida Śniatecka                                                 Ali Zwara w swoim żywiole Hafciarki przenosiły na płótno ubarwione kwiaty i kłosy zbóż z kociewskich pól i łąk. Precyzja wykonania budziła powszechny zachwyt. Jednak jest piękny ten nasz haft stworzony przez panie Wespową i Garnyszową. Pięknie się rozwija i ma coraz więcej zwolenników. Jest inny od kaszubskiego i oto chodzi. Tutaj na uwagę zasługuje niezmordowana twórczością znakomita hafciarka z Tucholi 89-letnia Felicja Kołakowska, która pierwszych ściegów uczyła się jeszcze przed wojną u pani Teodory Gulgowskiej. Chylimy przed Panią czoło. Malarze za temat swych prac obrali pejzaż Zblewa. Uwiecznili naszą wieś, kościół, łąki i pola. Wszystkie prace są wysokiej marki. Chciałbym tu jednak specjalnie zauważyć panią Malwinę Dzwonkowską ze Stężycy, która z wielką swobodą i mistrzowskim pędzlem przenosiła naturę Kociewia na płótno. Ta młoda osoba zasługuje na uwagę i powinna się znaleźć na przyszłorocznym plenerze, jak i innych tego rodzaju imprezach, by rozwijać i doskonalić swój warsztat.                                            Felicja Kołakowska lat 89                            Od lewej Felicja Kołakowska, Barbara Okonek i Krystyna Engler                                                                    Marlena Stefańska                                                         Bogumiła Błażejewska Rzeźbiarze – było ich tylko dwóch, ale robotę wykonali za pięciu. Mieli za zadanie wykonanie kapliczek dla trzech miejscowości – Miradowa, Pinczyna i Borzechowa. Pan Ryszard Gumiński ofiarował na ten cel stuletnie lipy stojące przy starej szosie do Starogardu. Po przewiezieniu potężnych kloców na teren szkoły pan Janek Szulc pięknie je okorował, był też bardzo pomocny podczas obrabiania drewna i nadania mu kształtu kapliczki. Dzielnie mu sekundował pan Józek Śniatecki – dziękuję Panom!                                                              Katarzyna Nowak                                        Maria Leszman                                                            Malwina Dzwonkowska                        Od lewej Malwina Dzwonkowska, Edmund Zieliński, Wołodia Drozd i Ali Zwara                                        Przy opiekaniu kiełbasek w Wirtach                      Wójt Krzysztof Trawicki i Wołodia Drozd umilają muzyką spotkanie W piątek 22 sierpnia 2014 o godzinie 17 w Pinczynie miało miejsce poświęcenie plenerowej kapliczki z figurą Pana Jezusa Frasobliwego autorstwa Marka Pawelca ze Zblewa. Pan Marek wykonał ją w intencji zdrowia swojej córki Oli. Piękny czyn. Nie brałem udziału w tej uroczystości (za dużo wyjazdów), bowiem w sobotę 23 sierpnia byłem na miłej imprezie w Białachowie. Otóż ksiądz wikary ze Zblewa dokonał pobłogosławienia nowo wybudowanej świetlicy wiejskiej. Zlokalizowana została w sąsiedztwie starej szkoły, do której uczęszczałem w latach 1947-1951. Uroczystość zgromadziła wielu mieszkańców wsi i okolicy. W niedzielę 28 sierpnia o godzinie 12 kolejna miła uroczystość – pobłogosławienie kapliczki w Borzechowie na terenie przykościelnym, do której wyrzeźbiłem figurę Serca Pana Jezusa. Błogosławił ksiądz proboszcz Adam Kapelusz. I tutaj zgromadziło się wiele mieszkańców wsi jak i letników wypoczywających w okolicy. Byłem z całą rodziną. Przy tej okazji odwiedziliśmy naszych krewnych w Borzechowie i pojechaliśmy do Wirt, gdzie w arboretum uczestnicy pleneru w Bytoni demonstrowali swoje umiejętności, a godzinie 18 rozpalono ognisko, przy którym opiekaliśmy kiełbaski i śpiewaliśmy przy akompaniamencie akordeonistów – Wołodii Drozda i wójta Krzysztofa Trawickiego. W poniedziałek 25 sierpnia w Miradowie poświęcona została trzecia kapliczka z figurą św. Krzysztofa autorstwa Marka Pawelca. I tutaj wszyscy artyści z pleneru brali udział. No i nastał dzień ostatni VIII pleneru – wtorek 26 sierpnia. Na tę uroczystość pojechałem z panią Ewą Gilewską z muzeum w Oliwie. Po drodze zabraliśmy dyrektora Muzeum Kociewskiego w Starogardzie Andrzeja Błażyńskiego i pracownicę tej placówki panią Izabelę Klimek-Czogała. W drodze do Zblewa zatrzymaliśmy się przy kapliczce w Miradowie, która stanęła na terenie gospodarstwa państwa Gumińskich. Pojechaliśmy też do Pinczyna, by zobaczyć tamtejszą kapliczkę. Każda z nich uzyskała wysoką notę towarzyszących mi etnografów. Do Bytoni zajechaliśmy przed godziną 11, więc było trochę czasu na kontakty z twórcami, co skwapliwie towarzysze mojej podróży wykorzystali. Uroczystość zakończenia pleneru zgromadziła nie tylko samych uczestników pleneru, ale znakomitych gości, których w serdecznych słowach powitał gospodarz placówki pan dyrektor Tomasz Damaszk. Przyjechał starosta Leszek Burczyk, był senator Andrzej Grzyb, jak zawsze i tym razem był wójt gminy Zblewo Krzysztof Trawicki, przyjechał ks. proboszcz z Borzechowa Adam Kapelusz, gościł ks. proboszcz Zblewski Zenon Górecki, byli leśnicy – nadleśniczy Marcin Naderza z Kalisk, leśniczy Leśnictwa Wirty Piotr Dorawa i podleśniczy z tej jednostki Kuba Piechowiak. Tutaj muszę dodać, że nawiązała się godna uwagi współpraca pomiędzy leśnictwem a szkołą w Bytoni. To dzięki tej instytucji nie będzie problemu z pozyskaniem drewna lipowego na kolejny plener, za co ja i dyrektor szkoły Tomasz Damaszk z góry serdecznie dziękujemy. Z uznaniem i gratulacjami dla uczestników pleneru i ich organizatorów wypowiedzieli się starosta pan Leszek Burczyk, senator Andrzej Grzyb i wójt Krzysztof Trawicki. Plener podsumował dyrektor Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie pan Andrzej Błażyński. Dziękował za kultywowanie tradycji, zwłaszcza za piękne kapliczki, których jest jeszcze ciągle mało w krajobrazie Kociewia. Myślę, że to chyba jedyny plener mający tak liczną opiekę merytoryczną ze strony etnologów, bowiem gościł kustosz muzeum w Oliwie panią Ewa Gilewską i panią Izę Czogała ze Starogardu. To był rzeczywiście wyjątkowy plener. Powstały nowe kapliczki widome znaki naszej kultury i wiary, Izba Regionalna pozyskała wiele nowych eksponatów, w tym piękne ikony wykonane przez uczestniczących pierwszy raz w bytońskim plenerze artystów z Bytowa – Wołodię Drozda i Krystynę Chwojnicką. Akordeony Włodka i Józka umilały wieczory uczestnikom pleneru. A spływ kajakami? Ile tu było atrakcji! Co powiedzieć na zakończenie? Życzę, byśmy mogli się spotkać w Bytoni na IX już plenerze artystów Pomorza w roku 2015. Edmund Zieliński  Fot. Krzysztof Bagorski Inne zdjęcia                    Józek Śniatecki i Marek Pawelec przy obróbce kapliczek                                     Poświęcenie kapliczki w Borzechowie                                           Poświęcenie kapliczki w Borzechowie                                             Uczestnicy pleneru w Wirtach                                      Pokazy wykonywania haftu i ikon w Wirtach                            Ks. Adam Kapelusz, Edmund Zieliński i Daniel mój krewniak                             Wołodia Drozd i Krzysztof Trawicki umilają pobyt w Wirtach                               Plenerowiczów odwiedził Bernard Damaszk z małżonką                          Barbara Okonek otrzymuje dyplom z rąk senatora Andrzeja Grzyba                          Kapliczka Marka Pawelca w Pinczynie przy plebanii                              Senator Andrzej Grzyb przemawia na zakończenie pleneru Tomek Damaszk, Izabela Czogała, Edmund i Danuta Zielińscy przy kapliczce w Borzechowie Zdjęcia wykonali Izabela Czogała i Wojciech Zieliński

OTWARCIE NOWEJ ŚWIETLICY W BIAŁACHOWIE. FOTOREPORTAŻ

poniedziałek, 25 sierpień 2014

23 sierpnia (w sobotę) o godz. 16 odbyło się uroczyste otwarcie nowej świetlicy w Białachowie. Fot. Tadeusz Majewski  Świetlicę w Białachowie zbudowano w ramach operacji "Domy wspólnoty – budowa świetlic wiejskich z placami gier i zabaw w Białachowie i Miradowie oraz rozbudowa budynku OSP w Semlinie" w ramach działania 313,322,323 „Odnowa i Rozwój Wsi” objętego PROW na lata 2007-2013 . Całkowity koszt operacji wyniósł 843 293,56 zł brutto, a dofinansowanie ze środków Unii wyniosło 500 000,00 zł.                  Janusz Trocha, Krzysztof Trawicji i Jan Wildtman przecinają wstęgę przed wejściem do świetlicy w Białachowie                                                                                     Mieszkańcy Białachowa                                         Ks. wikary ze Zblewa święci świetlicę                                                                 Przemawia wójt Krzysztof Trawicki                                                Sołtys Białachowa pan Krzysztof Wołoch                                                            W głębi stara szkoła w Białachowie Elżbieta Glaza i Edmund Zieliński